Cinchona officinalis

Johann Sebastian Bach nam niet alleen iedere ochtend een kop koffie, hij schreef zelfs "The Coffee Cantata", dat het verhaal beschrijft van een vader, die zijn dochter bekritiseert ten aanzien van haar koffiegewoonte, die zij op haar beurt met hand en tand verdedigt. Het is voor het eerst gespeeld in Zimmermann's Coffee House in Leipzig rond 1732.

De natuur als medicijn

Jane Goodall deed in de jaren '60 wetenschappelijk onderzoek naar het sociale en familiale leven van de chimpansees in het "Gombe Stream National Park" in Tanzania. In dit boek beschrijft ze vol passie de wijsheid en wonderen van de plantenwereld, die ze samen met haar onderzoeksteam leerde kennen door het bestuderen van (zieke) chimpansees (die zichzelf genezen door het eten van bepaalde planten), en in gesprekken met inheemse medicijnmannen/vrouwen. Dit onderzoek maakt deel uit van het TACARE ("Take Care") programma van het Jane Goodall Institute. 

In hoofdstuk 10 "Plants That Can Heal" beschrijft ze interessante voorbeelden van studies en ervaringen met geneeskrachtige planten. Zo beschrijft ze dat in een Japanse studie in "Mahale Mountains National Park" chimpansees de buitengewoon bittere kern van  de plant Vernonia amygdalina gebruiken. Twee chimpansees, die overduidelijk ziek waren (gewichtsverlies, lethargie, worminfectie), kauwden een tijdlang op de Vernonia  plant. Na ongeveer 24 uur vertoonden beide chimpansees duidelijke tekenen van herstel. Ook mensen gebruiken deze plant voor de behandeling van onder andere malaria, parasitaire infecties en gebrek aan eetlust. Onderzoek dat vervolgens in het lab werd uitgevoerd, liet zien dat Vernonia  amygdalina inderdaad effectief is tegen bepaalde microorganismen in chimpansees en mensen.  

Ook staat ze o.a. stil in haar boek bij de geschiedenis van het antimalariamiddel kinine, dat afkomstig is van de kinaboom (Cinchona spp.), die in de 16e eeuw door  Spaanse Jezuïten in Zuid Amerika werd ontdekt. Het poeder van de bast werd reeds eeuwenlang door de inheemse bevolking gebruikt bij koorts. In 1820 werd kinine, een alkaloïd, geïsoleerd uit het extract van de bast, en commercieel ontwikkeld als geneesmiddel tegen malaria. Zaden en zaailingen van de bast van de kinaboom werden gewild, en diverse plantages werden aangelegd in onder andere Brits-Indië, Sri Lanka, Jamaica, en Oost-Afrika.

Ze beschrijft op intrigerende wijze hoe het ontdekken van medicinale planten op haar beurt tot stroperij leidt, alsook tot bedreigde plantensoorten, voornamelijk door een toename van onduurzame oogstmethoden en overoogsten.

Gelukkig is er hoop doordat zowel NGO's als overheden "community projecten" ontwikkelen om duurzame oogstprotocollen voor medicinale planten te ontwikkelen.

In Hoofdstuk 15 "The Future of Agriculture" geeft ze  een aantal voorbeelden van duurzame landbouw, zoals met de koffieplant (Coffea spp.) in de "Coffee Forests" in de Kafa regio in Ethiopië. Dit gebied is rijk aan een groot aantal diersoorten en plantensoorten, en is onlangs aangewezen als een "World Biosphere site", een belangrijk succes in het behoud  van soorten. Dit is de enige plek waar de koffieplant nog in het wild groeit. Sinds de eerste plantages in de 17e eeuw werd steeds meer koffie verbouwd om te voldoen aan de toenemende vraag naar koffie wereldwijd. Dit heeft tot veel milieuvraagstukken geleid. In Brazilië bijvoorbeeld, zijn hele bossen vernietigd voor de koffieteelt, alsook in andere landen in Latijns- Amerika. In Costa Rica daarentegen,waar geen goedkope arbeid voorhanden is, en waar veel kleine koffieplantages zijn, zie je dat ze wel in staat zijn geweest om koffie te exporteren zonder de omgeving volledig te vernietigen. Het laatste decennium zie je door het toegenomen bewustzijn onder consumenten, dat steeds meer vraag naar biodiversiteit ontstaat, en boeren op een duurzame wijze koffie produceren.

Irene van Lippe-Biesterfeld laat in Dialoog met de natuur zien wat er kan gebeuren als mensen zich openstellen voor de liefde van de niet-dualistische wereld van het leven om hen heen, voor de eenheid van alle leven.

p. 157 Oefeningen en voorbeelden, een handreiking

Het contact met de natuur is natuurlijk niet meer dan

één van de wegen die leiden naar heelwording, van jezelf en van de aarde en kan op verschillende manieren tot uiting komen, naargelang je aanleg, behoeftes, je richting. Hoe diep de connectie is, hangt ook van jezelf af. De een vindt er troost en rust, de ander praat tegen de dieren, de planten of bomen. En dan is er de mogelijkheid je open te stellen voor een dialoog met vragen en antwoorden, of het zien van de tekens die als een soort taal aan je worden getoond, áls je kijkt.

Dat is een manier om je leven meer te integreren met het leven om je heen. Al  het leven. In alle gevallen gaat het om een relatie met de levende wereld om je heen, een uitwisseling. Een wederzijdsheid. De Oude Volken spreken terecht over hun relatie tot alles. 

Elke vogel, insect en steen verkondigt woordeloos zijn unieke bestaan in gedicht van Gerard Manley Hopkins:

IJsvogels vangen vuur, libellen sprankelen vlam;

stenen tuimelen over de bronrand en wild gestegen golven stuiven; getokkelde snaren trillen; allerwegen zingt klokkenklank uit waar zij haar oorsprong nam.

Elk sterfelijk ding verricht dit, ieder ogenblik:

drukt uit wat het omgrenst aan heimelijk hijgen,

het zelf, bevestigt zich, spreekt, spelt zijn eigen

bewegen: "Ik ben het, ik. Om dit te doen kwam ik."

Uit: De Heilige natuur,  Hoofdstuk 7 Dankbaarheid.